wirsal-sariyi.doc

2016-2017 –ئوقۇش يىلى 1-ماۋسۇم -يىللىق تىل-ئەدەبىيات دەرس تەييارلىقى
مەسئۇل كىشى- خالىدەم ئابلىمىت تۈزگەن مەكتەپ : شەرقىي شەھەرتولۇقسىز 2-ئوتتۇرا 7-يىللىق گورۇپپىسىدىن تۈزگۈچى ئوقۇتقۇچى:______________ئايپاشا مەمەت
ئوقۇتقۇچى ئىسمى

سىنىپ
-يىللىق -سىنىپ
-ھەپتە -سائەت
دەرس ماۋزۇسى
6.دەرس ۋېرسال ساريى
دەرس سائىتى
1-دەرس سائىتى
دەرس ئۆتۈش ۋاقتى
2017-يىلى -ئاينىڭ -كۈنى
دەرس خاراكتېرى

دەرس ئۆتۈلگەن ۋاقتى
2017-يىلى -ئاينىڭ -كۈنى
ئوقۇتۇش مەزمۇنى
/ ئەسەرنىڭ ئاپتۇرى ،ژانىرى ،مەزمۇنىنى ئىگەللەش ئاساسىدا ۋېرسال سارىيىنىڭ كۆلىمى، قۇرۇلۇش ئالاھىدىلىكى، بەدئىي ئۇسلۇبى، ۋېرسال سارىيىنىڭ دۆلەت تەۋەلىكى، ۋېرسال سارىيىنى سېلىشقا دائىر تارىخىي ۋەقەنى ئەستە ساقلىۋېلىش.
ئوقۇتۇش نىشانى
بىلىم ۋە قابىلىيەت
ئەسەرنى ، راۋان، ھېسسىياتلىق ئوقۇش ئىقتىدارنى يېتىلدۈرۈش. قانداق ئىپادىلەش ئۇسۇلىنىڭ قوللىنىلغانلىقىنى ،يېڭى سۆزنىڭ مەنىسىنى بىلىۋېلىش ۋە ئۇنى ئەمەلىيەتتە قوللىنالايدىغان بولۇش. ۋېرسال سارىيىغا ئائىت رەسىملەرنى كۈزىتىپ ئۇنىڭ كۆركەملىكىدىن ھۇزۇرلىنىش..
جەريان ۋە ئۇسۇل

ئوقۇغۇچىلاردىن مەملىكىتىمىز ۋە دۇنيادىكى بىناكارلىق سەنئىتىگە ئائىت قانداق داڭلىق قۇرۇلۇشلارنى بىلىدىغانلىقىنى سوراش ئارقىلىق يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىلىدۇ. تېكىست ئوقۇتۇلىدۇ. ئوقۇش جەريانىدا ئوقۇغۇچىلارغا تېكىستتىكى يېڭى سۆز ۋە ئىستىلىستىكىلىق ۋاستىلەرنىڭ ئاستىغا سىزىپ چىقىش ئورۇنلاشتۇرىلىدۇ. يېڭى سۆزنىڭ مەنىسى چۈشەندۈرۈلىدۇ.
ھېسسىيات، پوزىتسىيە، قىممەت قارىشى
ئىنسانىيەت تارىخىدا مەيدانغا كەلگەن مەدەنىيەت مىراسلىرىغا ئىجادىي ۋارىسلىق قىلىش ،سۆيۈنۈش،پەخىرلىنىش تەربىيەسى بىرلىدۇ.
مۇھىم نوقتا
ئەسەرنىڭ ئاپتۇرىنى ،يېڭى سۆزلەرنىڭ مەنىسىنى چۈشىنىپ، ۋېرسال سارىيى ھەققىدىكى چەشەنچىسىنىڭ چوڭقۇر ھەم ئېنىق بولۇشىغا شارائىت ھازىرلاش. چۈشەندۈرۈش خاراكتىرلىك ماقالىنىڭ نىمىلىكى ،چۈشەندۈرۈشنىڭ قانداق ئۇسۇللىرى بارلىقىنى ئەستە ساقلاش
قىيىن نوقتا
تېكىستتىكى يېڭى سۆزنىڭ مەنىسىنى چۈشىنىش. ئەسەردە تىلغا ئېلىنغان سانلىق مەلۇماتلارنى، ۋېرسال سارىيىنى سېلىشقا دائىر تارىخىي ۋەقەنى ئەستە ساقلىۋېلىش.
ئوقۇتۇش ئۇسۇلى
كىتاب ئوقۇشقا يېتەكلەش، پىكىر قلىشقا يېتەكلەش.
ئۆگىنىش ئۇسۇلى
تېكىستنى ئوقۇپ مەنىسىنى چۈشەنمەيدىغان سۆزلەرنىڭ ئاستىغا سىزىپ چىقىش. مۇستەقىل پىكىر قىلىش.ھەمكارلىشىپ ئۈگىنىش. .
ئۇقۇتۇش ۋاستىلىرى
دەرسلىك كىتاب، سىنىپ كىزەر ، ۋېرسال سارىيىغا ئائىت سۈرەتلەر.
مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى تەربىيىسى

دەسلەپكى لايىھە
تولۇقلىما لايىھە
تەيييارلىق سىناق
1. ئادەتتىكى سۆزلۈك بىلەن ئاساسىي سۆزلۈكنى مىسال ئارقىلىق چۈشەندۈرۈڭ؟
2. شەھرىمىزدىكى ئاساسلىق ساياھەت ئورۇنلىرىنى ئىيتىپ بىرەلەمسىز؟

ئوقۇتۇش جەريانى
يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىش سىنىقى: :

ساۋاقدارشلار سىلەر«ساياھەت ۋە دۇنيا»پىراگىراممىسىنى كۆرۈشنى ياقتۇرامسىلەر؟بۇ پىراگىراممىدا قانداق مەزمۇنلار بار؟
ساياھەت ۋە دۇنيا پىراگىراممىسىدا ھەرقايسى دۆلەتلەردىكى داڭلىق ساياھەت ئورۇنلىرى،داڭلىق ئىمارەتلەرنى تونۇشتۇردۇ ھەم ھەرقايسى دۆلەتلەرنىڭ ئۆزىگىچە ئالاھىدىلىككە ئىگە بولغان بىناكارلىق سەنئىتىنى تونۇشتۇردۇ.ئۇنداقتا بىز«ئۇيغۇر مىڭ ئۆيلىرى»«گۇگۇڭ خان سارىيى»«يۇەنمىڭيۇەن باغىچىسى»لاردىن جۇڭخۇا مىللەتلىرىنىڭ ئۆزگىچا ئۇسلۇبقا ئىگە بىناكارلىق سەنئىتىنى ھىس قىلالايمىز.ئۇنداقتا سىزنىڭچە باشقا دۆلەتلەردىمۇ ئۆزگىچەئالاھىدىلىككە ئىگە بىناكارلىق سەنئتى شەكىللەنگەنمۇ-يوق؟ئۇنداقتا بىز ئۆتمەكچە بولغان دەرىسىمىز ئارقىلىق باشقا دۆلەتلەردە قانداق بىناكارلىق سەنئىتى شەكىللەنگەنلىكىنى كۆرۈپ باقامدۇق؟
ئوقۇتۇشنىڭ كونكىرت جەريانى ۋە مەزمۇنى:
يۇرتىمىزشىنجاڭدا قاناس كۆلى، باغراش كۆلى، بۇغدا كۆلى؛ ئۈرۈمچىدىكى قىزىل تاغ ساياھەت رايۇنى، جەنۇبىي تاغ ساياھەت رايۇنى؛ قەشقەردىكى مەھمۇت قەشقىرى مازىرى، ئاپاق خوجا مازىرى، يۈسۈپ خاس ھاجىپ مازىرى؛ ئاۋاتتىكى ئۈژمە تۇغ ساياھەت رايۇنى، يۇقۇرى ئۆرلەش سۇ ئامبىرى؛ پايتەختىمىز بېيجىڭدىكى گۇگۇڭ سارىيى، شەنشى ئۆلكىسىدىكى چىن شىخۇاڭ قەبرىستانلىقى، خۇبېي ئۆلكىسىدىكى مەشھۇر سۇ ئۈستى شەھرى ـــ سۇجۇ شەھرى؛ قاتارلىق ساياھەت رايۇنلىرى بار .
ئۇنىڭدىن باشقا، رىمدىكى گلادىئاتۇرلار مەيدانى، ھىندىستاندىكى تاج ماھال مەقبەرىسى، ئىتالىيەدىكى ۋېنتسىيە شەھرى، پارىژدىكى بۈۋمەريەم چېركاۋى قاتارلىق مەشھۇر ساياھەت رايۇنلىرى بار.
ئۇنداق بولسا بىز جى زۇيىڭنىڭ «ۋېرسال سارىيى» ناملىق ئەسىرىنى ئوقۇپ ئۆتەيلى. تېكىست ئۇقۇتقۇچىنىڭ ئۈلگە كۆرسىتىشى بىلەن بىر قانچە ئوقۇغۇچىغا ئابزاسلار بويىچە ئوقۇتۇلىدۇ. ئوقۇغۇچىلار مەنىسىنى چۈشەنمەيدىغان سۆزلەرنىڭ ۋە تېكىستە قوللىنىلغان ئىستىلىستىكىلىق ۋاستىلەرنىڭ ئاستىغا سىزىپ چىقىدۇ.
يېڭى سۆزنى ئىزاھلاش:
سەلتەنەت- 1›خان، ئەمىر، پادىشھلارنىڭ ھۆكۈمرنلىقى ۋە شۇنداق ھۆكۈمرانلارنىڭ قول ئاستىدىكى دۆلەت ياكى ئۇلار يۈرگۈزگەن ھاكىمىيەت. 2›ھەيۋەت، سۈر، داغدۇغا، تەنتەنە، ھەشەمەت. 3›ئاياللارنىڭ ئىسمى.
مەرۋايىت- ①‹زوئول› بەزى يۇمشاق تەنلىك ھايۋانلار (مەسىلەن، سەدەپ قۇلۇلىسى)نىڭ قاپچۇقى ئىچىدە پەيدا بولىدىغان يۇمىلاق دانىچىلەر. ②شۇ خىل دانى
سىممېترىيە- بىرەر نەرسىنىڭ مەلۇم نۇقتا، سىزىق ياكى تەكشىلىككە نىسبەتەن قارىمۇقارشى تەرەپتە جايلاشقان قىسىملىرى ئوتتۇرىسىدىكى ئوخشاشلىق، ماسلىق، ئۇيغۇنلۇق.② ‹زوئول› ھايۋانلار تېنىنىڭ ئوخشاش تەرەپلىرىدىكى ئوخشاش تۈزۈلۈش. بۇ خىل ئوخشاش تۈزۈلۈش ئارىسىدىكى كەسمە يۈز «سىممېتىرىيە يۈزى» ياكى «تەڭلىك يۈزى» دېيىلىدۇ. ئادەتتە ئۇ ئىككى ياقلىق سىممېترىيە،

رادىئاتسىيىلىك سىممېترىيە ۋە شارسىمان رادىئاتسىيىلىك سىممېترىيە دېگەنلەرگە ئايرىلىدۇ. ③ ‹گېئول› جىسىمنىڭ ئوخشاش قىسمى ئارىسىدىكى قانۇنىيەتلىك تەكرارلىنىش.
مەرمەر- بىر خىل ئاينىغان جىنس. ھاك تاش، دولومىت قاتارلىقلار تېگىپ ئاينىش ياكى رايونلۇق ئاينىش تەسىرىدە قايتا كرىستاللىنىپ پەيدا بولىدۇ. ئاساسىي مىنېرال تەركىبى كالتىسىت. تۇز كىسلاتاسىدا كۆپۈكلىنىدۇ.
باروكچە- ياۋرۇپاچە قۇرۇلۇش ئۇسلۇبى.
سىنەينەك- سۈرەت كۆرسىتىدىغان(ئۆزىنى كۆرۈشكە بولىدىغان) ئەينەك.
پورتېرت- كونكرت ئادەملەرنىڭ ئوبرازى تەسۋىرلەنگەن رەسىم.
دىپلوماتىيە- بىر دۆلەتنىڭ خەلقئارا مۇناسىۋەت جەھەتتىكى پائالىيىتى.
ئارخىتېكتور- قۇرۇلۇش لايىھەلىگۈچى ئېنژىنىر.
فارفۇر- گاۋلىڭ توپىسى قاتارلىقلارنى قىزدۇرۇش ئارقىلىق تەييارلىنىدىغان ماتېريال. قاتتىق ياكى چۈرۈك، ئاق ياكى سېرىق بولىدۇ. ساپالغا قارىغاندا سىلىقراق بولىدۇ.
قانال- ①سۈنئىي ئۇسۇلدا قېزىلغان ۋە كېمە قاتنايدىغان دەريا، ئۆستەڭ: ②‹فىز›تېلېۋىزور، رادىئولاردىكى يۇقىرى چاستوتىلىق سۈرەت سىگناللىرى ۋە يېرىم ئاۋاز سىگناللىرى بەلگىلىك كەڭلىكنى ئىگىلىگەن چاستوتا بەلۋېغى:
چىلەردىن ئىشلەنگەن مارجان: مەرۋايىت ئاسماق. ئىككى قۇر مەرۋايىت.
مۇستەھكەملەش مەشىقى
بوش ئورۇننى تولدۇرۇش:
1. ۋېرسال سارىيى ( 1661)-يىلى ئىش باشلىنىپ،(1689)-يىلى پۈتكۇزۇلگەن،(290) يىللىق تارىخقا ئىگە. سارايىنىڭ كۆلىمى (1) مىليون(110) مىڭ كىۋادىرات مېتىر(1666)مو ،قۇرۇلۇش كۆلىمى (110)كىۋادىرات مېتىر.
2. (سىنئەينەكلىك كارىدۇر) ۋېرسال ساريىدىكى ئالاھىدە مەشھۇر جاي.
3.<<ۋېرسال سارىيى>>نامىلىق تېكىستنىڭ ژانىرى(چۇشەندۇرۇش ماقالىسى) بولۇپ،ئاپتۇرى(جى زۇيىڭ).

خۇلاسە:
چۇشەندۇرۇش خاراكتىرلىك ماقالە مەلۇم نەرسىنى چۈشەندۇرۇش مەخسىتىدە يېزىلىدۇ،يەنى مەلۇم نەرسىنىڭ ياسىلىشى،ئىشلىتىلىشى،رولى ئەھمىيىتى،نېمىدىن قانداق ياسالغانلىقىنى چۈشەندۇرۇش مەخسەت قىلىنغان ماقالىلەر چۇشەندۇرۇش خاراكتىرلىك ماقالە دەپ ئاتىلىدۇ.

دوسكا لايىھىسى

.دەرس ۋېرسال سارىي
(چۈشەندۇرۇش ماقالىسى)
جى زۇيىڭ

1.(يېڭى سۆزنى ئىزاھلاش)
2.چۈشەندۈرۈشنىڭ ئۇسۇللىرىنى تىپىپ چىقش.

تاپشۇرۇق
يازما تاپشۇرۇق
يانداشما مەشىق -بەتتىن -بەتكىچە ئىشلەپ كىلىش
ئۆگىنىپ كېلىش تاپشۇرۇقى
تېكىستتىن چۈشەندۇرۇشنىڭ ئۇسسۇللىرىدىن قايسىلار قوللىنلغانلىقنى تېپىپ كىلش
ئالدىن ئىزدىنىش تاپشۇرۇقى
ئەسەردە ۋېرسال سارىيىنى بايان قىلىشتا تارىخىي ۋەقەلىكنى قىستۇرۇشنىڭ قانداق رولى بار؟ ئويلىغانلىرىڭىزنى يېزىپ بېقىڭ.

قايتۇرما ئىنكاس
يارقىن نوقتا

يېتەرسىزلىك

تۈزىتىش تەدبىرى

گورۇپپا مەسئۇلىنىڭ ئىمزاسى

ئىلمى بۆلۈم ۋە ئوقۇتۇش تەتقىقات ئىشخانىسى تامغىسى